یس :آیه( 1) – سرآغاز «قلب قرآن»

این سوره همانند 28 سوره دیگر قرآن مجید با حروف مقطعه آغاز می شود، و این بار دو حرف «یا ) سین» (یس). آیه اول سوره را تشکیل می دهد.

در خصوص سوره «یس» در روایتی از امام صادق (ع) می خوانیم که فرمود:«یس نام رسول خداست و دلیل بر آن این است که بعد از آن می فرماید تو از مرسلین و بر صراط مستقیم هستی».

آیه (2) - به دنبال این حروف مقطعه همانند بسیاری از سوره هایی که با حروف مقطعه آغاز شده سخن از قرآن مجید به میان می آورد، منتها در اینجا به آن سوگند یاد کرده ، می گوید: «سوگند به قرآن حکیم» (وَ القُرآنِ الحَکیمِ).

گویی قرآن را موجودی زنده و عاقل و رهبر و پیشوا معرفی می کند که می تواند درهای حکمت را به روی انسانها بگشاید.

البته خداوند نیازی به سوگند ندارد، ولی سوگندهای قرآن همواره دارای دو فایده مهم است:

نخست تاکید روی مطلب، و دیگر بیان عظمت چیزی که به آن سوگند یاد می شود.

آیه (3) - این آیه چیزی را که سوگند آیه قبل به خاطر آن بوده است باز گو می کند، می فرماید: «مسلماً تو از رسولان خداوند هستی» ( اِنَّکَ لَمِنَ المُر سَلینَ )

آیه (4) – رسالتی  که توأم با حقیقت است و « بودن تو بر صراط مستقیم » ( علی صِراط ٍمُستَقیمٍ )

آیه (5) – سپس  می افزاید : این قرآنی است که « از ناحیه خداوند عزیز و رحیم نازل شده » ( تَنزیلَ العزیزِ الرَّحیم ) عزت و رحمتش که یکی مظهر « انذار » و دیگری مظهر « بشارت » است با هم آمیخته و این کتاب بزرگ آسمانی را در اختیار انسانها گذارده است.

آیه (6) – این آیه هدف اصلی نزول قرآن را این گونه شرح می دهد: قرآن را بر تو نازل کردیم « تا قومی را انذار کنی که پدران آنها انذار نشدند و به همین دلیل آنها در غفلت فرو رفته اند » (لِتُنذِرَ قَو مًا ما اُنذِرَ آباوُهُم فَهُم غا فِلُون َ).

قر آن نازل شد تا مردم غافل را هوشیار، و خواب زدگان را بیدار سازد .

آیه (7) – سپس قرآن به عنوان یک پیشگویی درباره سران کفر و سردمداران شرک می گوید: «فرمان و وعده الهی بر اکثر آنها تحقق یافته و به همین دلیل ایمان نمی آورند» (لَقَد حَقَّ القَول َعَلی اَکثَرِهِم فَهُم لا یُومِنُون َ). حقیقت این است که انسان در صورتی اصلاح پذیر و قابل هدایت است که فطرت توحیدی خود را با اعمال زشت و اخلاق آلوده اش بکلی پایمال نکرده باشد و گرنه تاریکی مطلق بر قلب او چیره خواهد شد و تمام روزنه های امید برای او بسته می شود .

آیه (8) – این آیه ادامه توصیف این گروه نفوذ ناپذیر است، در نخستین توصیف آنها می گوید : «ما در گردنهای آنها غلهایی قرار دادیم که تا چانه های آنها ادامه دارد، و سرهای آنها را به بالا نگاه داشته است » ( اِنَّا جَعَلنَا فی اَعناقِهِم اَغلالًا فَهِیَ اِلَی الاَذقانِ فَهُم مُقمَحُونَ ) .

چه جالب است تشبیهی که از حال بت پرستان لجوج خصوصا سران آنها به چنین انسانهایی شده ، آنها طوق « تقلید» و زنجیر « عادات و رسوم خرافی » را بر گردن و دست و پای خود بسته اند و غلهای آنها آنقدر پهن و گسترده است که سر آنها را بالا نگاهداشته و از دیدن حقایق محروم ساخته ، آنها اسیرانی هستند که نه قدرت فعالیت و حرکت دارند و نه قدرت دید!

آیه فوق هم میتواند ترسیمی از حال این گروه بی ایمان در دنیا باشد، و هم حال آنها در آخرت که تجسمی است از مسائل این جهان .

آیه (9) – این آیه توصیف دیگری از همین افراد است، و ترسیم گویایی از عوامل نفوذ ناپذیری آنها، می فرماید: «و ما در پیش روی آنها سدّی قرار دادیم و در پشت سرشان سدّی »( وَ جَعَلنا مِن بَینِ اَیدیهِم سَدَّا وَ مِن خَلفِهِم سَدَّا).

آنها در میان این دو سدّ چنان محاصره شده اند که نه راه پیش دارند و نه راه بازگشت!

و در همین حال « چشمانشان را پوشانده ایم لذا نمی بینند» ( فَاَغشَیناهُم فَهُم لا یُبصِرُونَ ).

و چنین است حال مستکبران خودخواه و خودبین و مقلدان کور و کر و متعصبان لجوج در برابر چهره حقایق!

آیه (10) – به همین دلیل در این آیه صریحاً می گوید: « برای آنها یکسان است، چه آنها را انذار کنی، یا نکنی، ایمان نمی آورند »!

( وَ سَواءَ عَلَیهِم ءَانذَرتَهُم اَم لَم تُنذِرهُم لا یُومِنونَ ).

گفتار تو هر چقدر نافذ، و وحی آسمانی هر قدر موثر باشد، تا در زمینه آماده وارد نشود تأثیر نخواهد گذاشت.